Wczasy nad morzem - wczasynadmorzem.info

Walki Sukcesyjne o Pomorze

16 lipca 2013r.

Walki Sukcesyjne o Pomorze (1294—1308). Pod koniec życia Mestwin II na zjeździe w Kępnie zapisał Pomorze ciotecznemu bratu Przemysławowi II W ielkopolskiemu tak z tytułu pokrewieństwa, jak i z tego względu, że jak się wyraził, „ich poddani jednym mówią językiem". W myśl tej umowy po śmierci Mestwina II w r. 1294 objął rządy na Pomorzu Przemysław II, nie podobało się to jednakże margrabiom brandenburskim, którzy na podstawie traktatu z Mestwinem II z r. 1269, rościli sobie również pretensje do Pomorza. Ich najemnicy zamordowali Przemysława II w r. 1296, a po jego śmierci podjęli walkę o Pomorze z Władysławem Łokietkiem. W r. 1300 tytularnie rządy na Pomorzu objął Wacław II, zdawszy faktyczne rządy na Święców, palatynów gdańskich. Gdy po śmierci Wacława III w r. 1306 Łokietek ponowił swe pretensje do Pomorza, wystąpili znów przeciw niemu Brandenhurczycy powołujący się na nadanie Wacława II. W r. 1308 zdobyli nawet Gdańsk a Łokietek wezwał o pomoc Krzyżaków. Krzyżacy odbili wprawdzie Gdańsk na Brandenburczykach jednakże nie myśleli wcale o oddaniu kraju Łokietkowi, a nawet aby wytępić miejscową ludność kaszubską zarządzili w r. 1308 w czasie jarmarku na św. Dominika słynną rzeź przy której 10.000 Kaszubów utraciło życie. Po zdobyciu Gdańska Krzyżacy w ciągu kilku miesięcy opanowali całe księstwo Pomorskie, i przyłączyli do swego państwa, podzieliwszy na 6 kom-turstw, w Gdańsku, Malborku, Gniewie, Święciu, Tucholi i Człuchowie. Aby upozorować zabór odkupili w r. 1309 od margrabiów brandenburskich ich rzekome prawa do kraju za sumę 10.000 grzywien srebra. W początkach XIV w. rozszerzyli Krzyżacy również swe posiadłości na prawym brzegu Wisły, nabywając w r. 1303 od Leszka Kujawskiego za pieniądze ziemię michałowską. Rządy krzyżackie 1309—1454. W ciągu niespełna stulecia dziwnie zmieniło się polityczne położenie nad Dolną Wisłą. W miejsce dwóch słabych państw ludności pierwotnej, kaszubskiego Pomorza i kraju pogańskich Prusaków, występuje groźna dla Polski potęga niemieckich Krzyżaków. Zupełnie niespodziewanie zająwszy całe późniejsze Prusy Królewskie i Książęce ujrzeli się w r. 1309 władcami dużego państwa, to też w tym roku wielki mistrz Zygfryd Feuchtwangen przeniósł stolicę z Wenecji do Malborka. Wyprawy przeciw pogańskim Litwinom służyły Krzyżakom jeszcze do końca XIV w. za pretekst do otrzymywania posiłków od rycerstwa środkowej i zachodniej Europy. Kraj poddano kolonizacji niemieckiej, tak miasta jak i wsie, szczególnie w pasie nadmorskim i w dolinie Wisły. Dumny, bogaty, silnie zorganizowany zakon krzyżacki popychany niepohamowaną żądzą zdobyczy, dążąc do rozszerzenia granic swego państwa, zkolei zwrócił swój oręż nietylko przeciw pogańskiej Litwie, ale i katolickiej Polsce. Łokietek stale upominał się o swe prawa do Pomorza, uzyskał nawet w r. 1321 pomyślny wyrok papieża, jednakże nawet mimo zwycięstwa pod Płowcami w r. 1331 nie zdołał odzyskać ani Pomorza ani Krainy, a Kazimierz Wielki pokojem kaliskim w r. 1343 zrzekł się Pomorza, Krzyżacy natomiast zwrócili Krainę. Zapewniwszy sobie pokój od strony Polski zaczęli wewnętrzne umacnianie państwa, a do największej świetności doszły ziemie krzyżackie za długiego panowania wielkiego mistrza Winricha von Knipprode (1351 —82). W XIV w. miasta krzyżackie należąc do Hansy rosły w zamożność, powstawały w nich piękne kościoły i klasztory, ratusze i gmachy publiczne, zaprowadzono wodociągi, budowano bramy i mury miejskie, dla wyzyskania siły wodnej budowali nawet Krzy-żacy sztuczne jeziora, kanały i regulowali rzeki. Z tego czasu pochodzi większość imponujących ogromem i monumentalnością zamków krzyżackich. Stanowisko zakonu podcięło małżeństwo Jadwigi z Jagiełłą w r. 1386, gdyż z jednej strony zjednoczyło ono Polskę z Litwą, a z drugiej strony zaprowadzenie chrześcijaństwa na Litwie usunęło pretekst do posiłkowanych przez całą Europę wrzekorno misyjnych wypraw. Najazdy na Litwę nie ustawały jednak w dalszym ciągu, Krzyżacy prowadzili też przy pomocy ks. Witolda intrygi przeciwko Jagielle, a dopiero zwycięstwo Jagiełły pod Grunwaldem 15 lipca 1410 powstrzymało ekspanzję krzyżacką i zniszczyło potęgę zakonu. Po bitwie Polacy zajęli wszystkie zamki krzyżackie z wyjątkiem Malborka, jednakże wówczas nie pozwoliły Polsce okoliczności wykorzystać terytorjalnie odniesionego zwycięstwa, a zajęte ziemie i zamki musiał Jagiełło w r. 1411 na podstawie pierwszego pokoju toruńskiego zwrócić Krzyżakom. W r. 1414 wybuchła wojna na nowo, powodując ogromne zniszczenie ziem krzyżackich. a zakończył ją dopiero w r. 1442 pokój nad jeziorem Mielno, którym ustalono te granice ziem krzyżackich od strony Wisły i Polski, które w Prusach Książęcych utrzymały się do dzisiaj. Wojna trzynastoletnia i pokój toruński (1454—1466). Zubożenie kraju skutkiem zniszczeń wojennych, i ciężary nałożone na Krzyżaków po klęsce grunwaldzkiej spowodowały upadek ich państwa. Zaczął się ucisk ludności, ograniczono przywileje miast, podniesiono podatki i cła, fałszowano pieniądz. Oburzenie mieszczaństwa wzmagają liczne egzekucje dokonywane w r. 1411 na przywódcach patrycjatu Gdańska, Torunia i Grudziądza, za sprzyjanie Polsce. W r. 1397 zakłada szlachta t. zw. Związek Jaszczurczy, który z czasem Zwraca się przeciw Krzyżakom, ten sam charakter ma też zorganizowany w r. 1440 Związek Miast Pruskich, na którego czele staje Toruń, a do którego przystępują wszystkie miasta ? wyjątkiem Malborka. Z czasem Związek Miast i Szlachty '%czy się. W r. 1453 oddają się pod opiekę Kazimierza JagiełIończyka, a w r. 1454 wysyłają do Krakowa deputację złożoną z burmistrza Gdańska i 12 posłów Stanów Pruskich, którzy proszą króla o przyłączenie Pomorza do Polski. 6 lutego 1454 tak] Związek Miast Pruskich jak i szlachta pod wodzą Gabryela Bażyńskiego wypowiada posłuszeństwo Krzyżakom, w najbliższych dniach opanowuje mieszczaństwo większość zamków krzyżackich, a niektóre z nich (Toruń, Gdańsk), ulegają całkowitemu zburzeniu. W czerwcu 1454 przybywa do Fara i spichrze w Grudziądzu Fot. irjr. Henryk Gąsiorowski Ze zbiorów Min. Robót Publ. Prus Królewskich Kazimierz Jagiellończyk, odbiera hołd Gdańska i Torunia, oraz Stanów Pruskich, zapewnia im autonomię i liczne przywileje. Tylko Malbork, Kwidzyna i Chojnice stały nadal po stronie Krzyżaków. Polacy zbytnio lekceważyli możność oporu ze strony Krzyżaków, którzy przez całe lato gromadzili wojska najemne, a 17 września 1454 zadali Polakom ciężką klęskę pod Chojnicami, gdzie legło mnóstwo rycerstwa polskiego, bogate tabory stały się łupem Krzyżaków, a król Kazimierz ledwo z życiem uszedł. Klęska ta przedłużyła wojnę na lat 13, a obydwie strony prowadziły ją przy pomocy wojsk zaciężnych. Cały kraj uległ zniszczeniu, gdyż niemal każdy zamek i każde miasto było wielokrotnie zdobywane i palone. W r. 1463 biskup warmiński Paweł Legendorf dla ocalenia Warmji od dalszych zniszczeń wojennych poddał się traktatem w Elblągu Kazimierzowi Jagiellończykowi. W kilka lat później po upadku najsilniejszych zamków krzyżackich, a wśród nich zamku w Malborku i Chojnicach musieli także Krzyżacy zawrzeć niekorzystny dla siebie pokój w Toruniu, podpisany 19 października 1466, przy osobistym współudziale Kazimierza Jagiellończyka i wielkiego mistrza Ludwika v. Erlichshausen. Polska odzyskała wszystkie ziemie krzyżackie na lewym brzegu Wisły, na prawym brzegu ziemię chełmińską, michałowską i lubawską, północną część Pomezanji z Malborkiem i Elblągiem oraz Warmję. W ręku krzyżackiem pozostała na prawym brzegu Wisły tylko enklawa obejmująca południową część Pomezanji z miastami Kwidzyną i Suszem.

wakacje, atrkacje, nad morzem, zabytki, Historia, Pomorze, zabytki, wakacje, Gdańsk, Kaszubi